O parafii
Historia parafii
Rys historyczny parafii KroĹcienko WyĹźne
JuĹź od poczÄ tku myĹleli o utworzeniu parafii, dlatego przy zaĹoĹźeniu wsi wyznaczyli dwa Ĺany dla plebana. ZaĹoĹźywszy osiedle, wybudowali drewniany koĹcióĹek na pagórku po poĹudniowej stronie WisĹoka, a za Patrona parafii obrali ulubionego Ĺw. Marcina. Nie znamy daty jego budowy, ani zaĹoĹźenia parafii. Z dokumentów wiemy, Ĺźe kiedy rzÄ dy w nowo powstaĹej diecezji przemyskiej rozpoczÄ Ĺ pierwszy biskup Eryk Winsen Mora (rok 1377), do parafii, które weszĹy w jej skĹad, naleĹźaĹo takĹźe KroĹcienko. Biskup przemyski Eryk tworzÄ c w r. 1386 kapituĹÄ katedralnÄ w PrzemyĹlu, powoĹaĹ do niej równieĹź plebana Jakuba z Crosken. DziĹ nie ma wÄ tpliwoĹci, Ĺźe Crosken, (w innym dokumencie Croschin) - to zdrobniaĹa forma niemiecka i brzmiaĹa Kroscin, lub. Krosczin. W póĹşniejszych dokumentach uĹźywano formy Krosczenko. Wszystko wiÄc przemawia za tym, Ĺźe w r. 1377 istniaĹ w KroĹcienku juĹź koĹcióĹ i parafia. KoĹcióĹ ten przetrwaĹ aĹź do 1911 r., kiedy to zostaĹ rozebrany po wybudowaniu nowej ĹwiÄ tyni. To nieprawda, co piszÄ róĹźni historycy, Ĺźe w czasie najazdu Tatarów w r.1624 koĹcióĹ zostaĹ spalony. Na podstawie zachowanych fotografii tego koĹcioĹa historycy sztuki twierdzÄ , Ĺźe koĹcióĹ posiadaĹ pierwotnÄ formÄ gotyckÄ , i dzisiaj na tym terenie byĹby jednÄ z najstarszych ĹwiÄ tyĹ drewnianych. Po drugie, ks. MoliĹski w opisie dekanatu kroĹnieĹskiego z roku 1691 pisze, Ĺźe koĹcióĹ w KroĹcienku WyĹźnym jest bardzo stary. Nie mogli go wiÄc spaliÄ Tatarzy w r. 1624, a nowo wybudowanego w jego miejsce, nie mógĹ nazwaÄ „bardzo starym”. Po trzecie, ze starego koĹcioĹa zachowaĹy siÄ rzeĹşby, które historycy sztuki oceniajÄ na poczÄ tek XVI w. Gdyby spĹonÄ Ĺ koĹcióĹ, to wraz z nim spaliĹoby siÄ i jego wyposaĹźenie. A wiÄc twierdzenie o poĹźarze pierwotnego koĹcioĹa jest bezzasadne. Podobnie twierdzono o koĹciele w niedalekim Haczowie. Datowano go na XVII w., a ostatnio odkryte malarstwo gotyckie na Ĺcianach datuje koĹcióĹ na XV a nawet koniec XIV w.
DĹugo, bo przez 43 lata proboszczem kroĹcieĹskim byĹ ks. Kazimierz Ĺťywicki. PochodziĹ z Krosna, z bogatej rodziny mieszczaĹskiej. PrezentÄ na probostwo otrzymaĹ od Króla Jana III Sobieskiego w 1690 r. ZastaĹ w dobrym stanie parafiÄ. WedĹug opisu dekanatu z r.1691, koĹcióĹ byĹ bardzo stary, ale w dobrym stanie, miaĹ silne Ĺciany w Ĺrodku pomalowane. OĹtarze piÄknie rzeĹşbione, pozĹacane. Pod koĹcioĹem byĹa krypta dla grzebania zmarĹych wybudowana wĹaĹnie w 1691r. W KroĹcienku i Iskrzyni, która naleĹźaĹa wtedy do parafii byĹo ĹÄ cznie 650 dusz. W parafii w r. 1688 wybudowano takĹźe nowa szkoĹÄ. Ks. Kazimierz zastaĹ starÄ plebaniÄ, ale po nieszczÄĹliwym poĹźarze, wĹasnym kosztem wzniósĹ nowÄ , pokryĹ gontem i co naleĹźy podkreĹliÄ, ponad dach wyprowadziĹ komin.
Za czasów ks. Andrzeja Drohojewskiego (1735 – 1757) praca parafialna w koĹciele obarczaĹa prawie wyĹÄ cznie wikarego. Ks. Drohojewski bowiem bÄdÄ c takĹźe praĹatem kapituĹy przemyskiej i prepozytem w Pruchniku wiÄkszoĹÄ czasu spÄdzaĹ poza KroĹcienkiem.
NastÄpcÄ ks. Drohojewskiego zostaĹ ks. Andrzej Pietraszewski (1757 - 1787) .
Wybitnym proboszczem kroĹnieĹskim byĹ ks. Andrzej Nowina Ujejski (1831 -1867). Z pochodzenia byĹ kroĹcieniakiem. Ojciec jego byĹ oficjalistÄ dworskim. UrodziĹ siÄ w 1801 r.W 1826 roku zostaĹ wyĹwiÄcony na kapĹana.Probostwo w KroĹcienku objÄ Ĺ po czteroletnim administrowaniu w Parafii Wola Zarczycka.W ciÄ gu swego duszpasterzowania zabezpieczyĹ brzeg skarpy na której staĹ koĹcióĹ. WisĹok bowiem systematycznie odrywaĹ po kaĹźdym wylewie po kawaĹku cmentarzyska koĹcielnego,ze wokóĹ koĹcioĹa nie mogĹa juĹź przejĹÄ procesja. OtoczyĹ murem koĹcióĹ umieszczajÄ c na czterech rogach ogrodzenia kaplice ( jedna z nich stoi do dziĹ). UrzÄ dziĹ i ozdobiĹ plebaniÄ. WybudowaĹ wikarówkÄ.ZaprowadziĹ Bractwo trzeĹşwoĹci w celu odrodzenia moralnego parafii. Ogromna wiÄkszoĹÄ parafian wpisaĹa sie do tego bractwa. Na pamiÄ tkÄ wprowadzenia trzeĹşwoĹci na Wielkiej Stronie postawiono krzyĹź, który parafianom przypominaĹ o zĹoĹźonej obietnicy. Ks. Ujejski z pochodzenia byĹ szlachcicem, ale dla parafian byĹ ojcem, jak mógĹ w czasie gĹodu ratowaĹ ludzi od Ĺmierci. W budynku starej plebanii gromadziĹ dzieci i mĹodzieĹź na naukÄ katechizmu. MiaĹ u nich wielkie powaĹźanie i uznanie. StÄ d w czasie rebelii chĹopskiej parafianie zachowali siÄ stosunkowo spokojnie. Parafia KroĹcienko ks. Ujejskiemu zawdziÄcza wyjÄ tkowÄ KronikÄ ParafialnÄ , która jest kopalniÄ wiedzy o KroĹcienku tamtych czasów.
Po ks. Ujejskim duszpasterzem zostaĹ ks. Roman Pakosz PakosiĹski rodem z JasĹa. i peĹniĹ ten urzÄ d przez 20 lat. Za jego sprawÄ powstaĹa ochronka, która otaczaĹ opiekÄ . WprowadziĹ Stowarzyszenie Ĺw. Wincentego a Paulo, które dziaĹaĹo aĹź do I wojny Ĺwiatowej. Ks. Roman znaĹ wszystkich parafian, miaĹ z nimi Ĺźywy kontakt, znaĹ ich kĹopoty i problemy. Ludzie szukali u niego rady. W caĹej okolicy sĹynÄ Ĺ jako gorliwy i doĹwiadczony spowiednik. Po dwudziestu latach duszpasterzowania przeniósĹ siÄ na probostwo w LeĹźajsku, ale o KroĹcienku pamiÄtaĹ, pomagajÄ c materialnie przy budowie nowego koĹcioĹa i nowej ochronki. UmarĹ 1 listopada 1909 r.
Kolejny proboszcz ks. Wincenty Telega pochodziĹ z Jasionowa. WyĹwiÄcony zostaĹ na kapĹana w PrzemyĹlu w r.1876. Do KroĹcienka przybyĹ w r. 1887, kontynuujÄ c z wielkim zaangaĹźowaniem prace swoich poprzedników. OtoczyĹ opiekÄ stary koĹcióĹ, ale w przeciwieĹstwie do swoich poprzedników, którzy rozszerzali i przebudowywali stary koĹcióĹ, od samego poczÄ tku zaczÄ Ĺ myĹleÄ o budowie nowego koĹcioĹa. Plany udaĹo mu siÄ zrealizowaÄ w r. 1908 kĹadÄ c kamieĹ wÄgielny pod nowy Dom BoĹźy. W r. 1910 koĹcióĹ zostaĹ poĹwiÄcony, a w 1912 doczekaĹ sie jego konsekracji. ByĹ sĹabego zdrowia, choÄ tego nie dawaĹ znaÄ po sobie. Pierwsza wojna Ĺwiatowa i rozmaite przejĹcia przyspieszyĹy rozwój Ĺmiertelnej choroby raka ĹźoĹÄ dka. ZmarĹ 26 listopada 1919 r. i zostaĹ pochowany na cmentarzu w KroĹcienku.
PodziwiaÄ trzeba wielkie jego oddanie w budowÄ nowej ĹwiÄ tyni i dar organizacji pracy, aby w tak krótkim czasie wznieĹÄ wraz z parafianami tak piÄknÄ i stosunkowo duĹźÄ ĹwiÄ tyniÄ.
W r. 1920 na proboszcza do KroĹcienka przyszedĹ ks. Jan Telma, wyĹwiÄcony na kapĹana w 1909 r. w PrzemyĹlu. PierwszÄ posadÄ otrzymaĹ w Grodzisku k. LeĹźajska. Wypadki I wojny zapÄdziĹy go aĹź do Wiednia, gdzie spowiada uchodĹşców zgromadzonych w obozach koncentracyjnych, w których umieraĹo tysiÄ ce na epidemie, oraz ĹźoĹnierzy odchodzÄ cych na front. W r. 1915, juĹź jako staĹy kapelan wojskowy peĹni obowiÄ zki w sĹynnej bitwie pod Gorlicami. ZakoĹczenie wojny zastaje go na froncie wĹoskim, skÄ d wraz z rodakami wraca pieszo, a czÄĹciowo kolejÄ do Ojczyzny. Po dwutygodniowym odpoczynku zostaje proboszczem w KroĹcienku. UzupeĹnia wnÄtrze koĹcioĹa, w 1921 roku z parafianami funduje dzwony nowe do koĹcioĹa
Ks.Bp Ordynariusz Ignacy Tokarczuk na stanowisko proboszcza w KroĹcienku W. wyznaczyĹ ks. Jana Szpunara, rodem z Kraczkowej, wyĹwiÄconego na kapĹana w r.1966 w PrzemyĹlu. Po 10 latach proboszczowania w Czarnej k. Ustrzyk D. nowy ks. proboszcz objÄ Ĺ parafiÄ w lipcu 1988r. z zadaniem budowy nowego domu katechetycznego. W latach szeĹÄdziesiÄ tych wĹadze komunistyczne ostatecznie usunÄĹy naukÄ religii ze szkóĹ. Katechizacja odbywaĹa sie w zakrystii przy koĹciele, budynku organistówki, a takĹźe w zabudowaniach gospodarczych. Nowy dom katechetyczny miaĹ te trudnoĹci rozwiÄ zaÄ. Budowa wypadĹa na czas kryzysu gospodarczego, do którego doprowadziĹy rzÄ dy komuny. W tych trudnych warunkach, gdzie wszystko trzeba byĹo "zaĹatwiaÄ" udaĹo siÄ dom wybudowaÄ. W maju 1990 r. ks. Bp E.BiaĹogĹowski poĹwiÄciĹ dom. We wrzeĹniu, w zwiÄ zku ze zmianÄ rzÄ du, katechizacja przeszĹa do szkoĹy. W tym czasie wspólnie z Parafianami ks. proboszcz wykonaĹ szereg niezbÄdnych prac w Parafii. PowiÄkszono i ogrodzono cmentarz, wybudowano na nim kaplicÄ pogrzebowÄ , wyremontowano obydwie wieĹźe na koĹciele i pokryto miedzianÄ blachÄ , zupeĹnie przebudowano ogrodzenie koĹciele osadzajÄ c je na gĹÄbokim fundamencie, wybrukowano kostkÄ plac przed koĹcioĹem i wokóĹ niego, w prezbiterium koĹcioĹa poĹoĹźono granitowa posadzkÄ. W r. 2000 caĹy KoĹcióĹ ĹwiÄtowaĹ Wielki Jubileusz- 2000 lat od narodzenia Chrystusa, a parafia KroĹcienko dodatkowo ĹwiÄtowaĹa Jubileusz 650 istnienia. Z tej okazji przeprowadzono konserwacje polichromii ĹwiÄ tyni. Na jubileusz takĹźe gruntownie odrestaurowano Obraz Matki BoĹźej PoĹredniczki Ĺask ze starego koĹcioĹa i umieszczono w bocznym oĹtarzu. Obraz ten (datowany na poczÄ tek XVII w.) cieszyĹ siÄ i cieszy czciÄ wiernych. Wielkim wydarzeniem w Ĺźyciu parafii byĹa pielgrzymka Ojca Ĺw. Jana PawĹa II na Podkarpacie w r. 1997 w czerwcu. PapieĹź odwiedziĹ wtedy DuklÄ i Krosno, kanonizujÄ c Ĺw. Jana z Dulki. Ojciec Ĺw. przyleciaĹ na Podkarpacie helikopterem z Krakowa i lÄ dowaĹ na pobliskim lotnisku pomiÄdzy ĹÄĹźanami i KroĹcienkiem. Na powitanie Jego wylegĹa caĹa Parafia, a na drugi dzieĹ prawie wszyscy wziÄli udziaĹ na lotnisku w KroĹnie w spotkaniu z Namiestnikiem Chrystusowym. Dla parafian byĹo to niezapomniane przeĹźycie.
Kolejnym wielkim wydarzeniem w tym okresie byĹa budowa i utworzenie nowej parafii w Pustynach. Ze wzglÄdu na odlegĹoĹÄ od macierzystej parafii i prÄĹźnie rozwijajÄ ce siÄ Pustyny, zaczÄto myĹleÄ o budowie kaplicy dojazdowej. W 1994 podjÄto sie realizacji tych zamierzeĹ. Na dziaĹce ofiarowanej przez p. WandÄ Tomkowicz, rozpoczÄto budowaÄ z wielkim zaangaĹźowaniem i ofiarnoĹciÄ , nowÄ ĹwiÄ tyniÄ, którÄ w r.1998 konsekrowaĹ ks. Arcybiskup Józef Michalik. Wtedy teĹź ustanowiĹ Pustyny, do których doĹÄ czyĹ z parafii Targowiska wioskÄ Zalesie, samodzielna parafiÄ . W tej chwili Parafia KroĹcienko liczy okoĹo 4000 wiernych.
W sierpniu 2012 r. ks. Jan Szpunar przeszedĹ na emeryturÄ (ukoĹczyĹ bowiem 70 lat Ĺźycia) a na jego miejsce ks. Arcybiskup Józef Michalik proboszczem mianowaĹ ks. WiesĹawa KaĹamarza, który dotychczas przez 5 lat proboszczowaĹ w Krasiczynie. Nowy ks. Proboszcz urodziĹ siÄ w Przeworsku w 1970 r. Po koĹczeniu Seminarium Duchownego w r. 1995 zostaĹ wyĹwiÄcony na kapĹana. Nowy ks. proboszcz przystÄ pĹ do pracy duszpasterskiej z wielkim zaangaĹźowaniem.
(HistoriÄ Parafii opracowano na podstawie ksiÄ Ĺźki autorstwa ks. dr MichaĹa Pelczara i dr Antoniego Lorensa "SzeĹÄset lat doli i niedoli KroĹcienka WyĹźnego i Iskrzyni" wydanej drukiem dopiero w r.1997)
Spis proboszczów kroĹcieĹskich:
Jakub, pleban z Krosken 1368 - 1406
2. Albert 1417 -1724
3. DÄ browski Piotr 1425 - ?
4. MikoĹaj 1440 - 1467
5. Marcin 1470 - 1478
6. MikoĹaj 1521 - 1525
7. JasiĹski Wojciech 1553 - ?
8. Roscelski Jan ? - ?
9. Bierwalth Jan ? - 1590
10. Brzezina Andrzej 1590 - 1603
11. Georgida Szymon 1603 - 1627
12. Klemensowicz Walenty 1627 -1664
13. Wojnar StanisĹaw 1664 - 1672
14. MisiaĹowicz BartĹomiej 1672 - 1690
15. Ĺťywicki Kazimierz 1690 - 1733
16. Arakielowicz Jakub 1733 - 1735
17. Drohojewski Andrzej 1735 - 1757
18. Pietraszewski Andrzej 1757 - 1787
19. Borucki Franciszek 1787 - 1800
20. PrzybyĹowicz Tomasz 1800 - 1813
21. Radzikowski Ludwik 1813 - 1831
22. Ujejski Nowina Andrzej 1831 - 1867
23. PiekosiĹski Pakosz Roman 1867 - 1887
24. Telega Wincenty 1887 - 1919
25. Telma Jan 1920 - 1962
26. Wais Jan 1962 - 1988
27. Szpunar Jan 1988 - 2012
28. KaĹamarz WiesĹaw 2012 -
Spis wikariuszy kroĹcieĹskich:
1. WesoĹowicz Wojciech 1630 - 1634
2. KozioĹkiewicz BartĹomiej 1634 -1638
3. Rzepecki Jan 1639 - 1641
4. Laszkiewicz Walenty 1641 - 1642
5. Witrowski Aleksander 1642 - 1644
6. Januszewski Jan - 1644 - 1646
7. Szady Andrzej 1646 - 1648
8. Hadybski Walenty 1648 - 1654
9. Jasiewicz Krzysztof 1654 - 1658
10. Szyndlarowicz Franciszek 1658 - 1664
11. Banasiewicz Wojciech 1678 - 1680
12. Pietruszowicz StanisĹaw 1680 - 1686
13. Kozicki Andrzej 1686 - 1687
14. Marysowicz Sebastian 1687 -1688
15. Uklejewicz Sebastian 1688 - 1691
16. Gorlicki Wojciech 1691 - 1692
17. Prayznarski BartĹomiej 1693 - 1695
18. Królicki Józef 1695 - 1697
19. Sambrzucki Marcin 1697 - 1701
20. Wójcicki Maciej 1701 - 1705
21. Nowakiewicz Marcin 1705 - 1707
22. Skarbek Franciszek 1707 - 1713
23. SmoleĹski Jakub 1713 - 1717
24. Skarbek Józef 1717 - 1721
25. Balicki Wojciech 1721 - 1726
26. Jasionkiewicz Jakub 1726 - 1728
27. Nowakowski Marcin 1728 - 1731
28. Kukulski Kazimierz 1731 - 1733
29. Siembowicz Kazimierz 1733 - 1735
30. Wadziakiewicz Walenty 1736 - 1737
31. StefaĹski Wojciech 1737 - 1738
32. LeszczyĹski Szymon 1738 - 1740
33. Ĺťywicki Andrzej 1740 - 1746
34. KochaĹski Józef 1746 - 1755
35. MarciĹski Józef 1758 - 1760
36. Borkowski MichaĹ 1760 - 1769
37. Urbowicz MichaĹ 1769 - 1771
38. Abrachamowicz Kazimierz 1771 - 1777
39. Lorens Antoni 1777 - 1787
40. SzmydziĹski
41. Piotrowski Erazm 1841 - 1842
42. Pukalski Jan 1842 - 1845
43. Kisielewicz Jan 1845 - 1846
44. PaĹch Edward 1846 - 1847
45. Misiewicz Jan 1848 -
46. ZieliĹski Leon 1848 - 1850
47. Stumfol Ferdynand 1850 - 1852
48. Kilar Józef 1852 - 1853
49. Fryc Ignacy 1853 -1854
50. Dobrowolski Wojciech 1854 -1855
51. Daniec Ignacy 1856 - 1857
52. JedliĹski Piotr 1857 - 1859
53. PiekosiĹski Roman 1859 - 1864
54. SzczygieĹ Wojciech 1864 - 1867
55. Ryznerski Hipolit 1868 - 1871
56. Sadowski Jan 1871 - 1872
57. Kocimowski Józef 1872 - 1873
58. MÄ czka Walenty 1873 - 1876
59. ZajÄ c Marcin 1876 - 1879
60. Ciasnocha Józef 1883 - 1884
61. Mazurek Leopold 1884 - 1887
62. Urban Józef 1887 - 1889
63. Makowiec WĹadysĹaw 1889 - 1890
64. Górski Wojciech 1890 - 1896
65. Stopa BĹaĹźej 1896 - 1898
66. RzoĹca BartĹomiej 1898 -1899
67. KrzyĹźak Wojciech 1899 - 1900
68. Bira Ludwik 1900 - 1901
69. PaĹys Franciszek 1901 - 1912
70. Cwynar Józef 1912 - 1913
71. Zima Jan 1913 - 1914
72. WikliĹski Franciszek 1914 - 1920
73. Szlachcic Franciszek 1920 - 1924
74. SoĹtysik StanisĹaw 1924 - 1925
75. Orzechowski StanisĹaw 1925 - 1928
76. Antosz Kazimierz 1928 - 1930
77. Urbanik Tadeusz - 1930 - 1932
78. WitkoĹ Tadeusz 1932 - 1934
79. Fietko WĹadysĹaw 1934 - 1935
80. MisiÄ g Stefan 1935 - 1936
81. Szpytma Wojciech 1936 - 1938
82. Rojkowski Jan 1938 - 1942
83. GÄ sior Wojciech 1942 - 1944
84. Aszklar WĹadysĹaw 1945 - 1946
85. Urzejowski Jan 1947 - 1949
86. Wais Jan 1949 - 1962
87. Baran Franciszek1958 - 1959
88. Sroka Antoni 1959 - 1961
89. Wolski Józef 1961 - 1964
90. Hader Józef 1964 - 1967
91. Markowicz BolesĹaw 1967 - 1968
92. SzczepaĹski Janusz 1968 - 1969
93. Królik Eugeniusz 1969 - 1972
94. Skiba Andrzej 1969 - 1974
95. Wrona Marian 1974 - 1976
96. Wyskiel Tadeusz 1976 - 1977
97. Sieczkowski StanisĹaw - 1976 - 1977
98. Bednarz CzesĹaw 1977 - 1980
99. Florek Kazimierz 1977 - 1980
100. Grygiel StanisĹaw 1980 - 1982
101. Szeliga Józef 1980 - 1982
102. Jaworski CzesĹaw 1982 - 1985
103. Tokarz StanisĹaw 1982 - 1984
104. Rawski Jacek 1984 - 1987
105. Mazur Jan 1986 -1988
106. WÄglarz StanisĹaw 1987 1989
107. Pietryka Zbigniew 1989 -1993
108. Grochala Józef 1989 -1990
109. Trojnar Janusz 1990 - 1993
110. ChochoĹek Adam 1993 -1994
111. WiĹniowski Jan 1993 - 1995
112. Kluz Janusz 1994 -1996
113. Przewrocki Grzegorz 1995 - 1997
114. Paszek Janusz 1996 - 1998
115. Grela Robert 1997 - 2001
116. Marecki WiesĹaw 2001 - 2002
117. RuchaĹa Tomasz 2002 -2005
118. PomykaĹa Krzysztof 2005 - 2009
119. Dudek BartĹomiej 2009 - 2011
120. Czerwonka Grzegorz 2011 -2013
121. Wielgos Jakub 2013
122. Porada Piotr 2013 - 2015